Intervista e Ministres Gjonaj në “Ilva Now”

Ilva Tare: Kam sonte në studio Ministren e Drejtësië, znj Etilda Gjonaj. Edhe pse mund të jetë një ditë pak e vështirë për përfaqësuesit e qeverisë së partisë socialiste në kushtet kur pas miratimit të Kodit Zgjedhor, ku edhe faktori ndërkombëtar dhe opozita flasin për një marrëveshje të njëanshme për një kod të miratuar në mënyrë të njëanshme, që rrezikon integrimin e Shqipërisë. E keni ju një shqetësim të tillë?

Etilda Gjonaj: Në fakt unë ndoqa edhe reagimin e Ambasadores Amerikane, zonjës Kim dhe mendoj që është absolutisht një mendim i konsoliduar që në fund të fundit Kodi Zgjedhor kishte 2 aspekte positive nga miratimi sot. E para njëherë nuk shkelte marrëveshjen e 5 Qershorit. Ne i qëndruam në mënyrë korrekt kësaj marrëveshje dhe e dyta u votua me një shumicë të cilësuar përtej kërkesës së Kushtetutës që është kuorumi i kërkuar me 84 vota. Dhe besoj që këto janë dy aspekte shumë positive, që  unë i gjeta edhe në deklaratën e Ambasadores Amerikane.

Ilva Tare: Edhe pse ishte përdorur termi zhgënjim.

Etilda Gjonaj: Do të ishte mirë absolutisht, dhe unë mendoj dhe jam e bindur që edhe PS është e të njëjtit mendim. Do të ishte mirë që kjo të kishte marrë një mirëkuptim nga të gjitha palët. Por duke mbajtur në konsideratë që është një moment shumë kompleks, është një çështje shumë komplekse, me 2 opozita, një brënda parlamentit, një jashtë parlamentit është shumë e vështirë për të arritur nga një anë të mbajmë marrëveshjen e 5 Qershorit, dhe nga ana tjetër për të respektuar kërkesat e opozitës parlamentare. Dhe besoj që edhe PS në vetëvete, ashtu si edhe Kryeministri Rama e përmendi sot në fjalën e tij në seancën plenare, ka patur edhe kërkesa apo edhe disa aspekte nuk i ka pëlqyer që ti votojë, që rridhnin nga detyrimi i marrëveshjes politike të 5 Qershorit, siç ishte kërkesa jonë për depolitizimin e Komisionit Zgjedhor, por në fund të fundit i qëndruam besnik marrëveshjes së 5 Qershorit. E thashë do ishte mirë të kishte mirëkuptimin e të gjitha palëve, por nuk jam e mendimit në mënyrë absolute që kjo rrezikon negociatat. Ne arritëm pikërisht atë çfarë u kërkua dhe u realizua me marrëveshjen e 5 Qershorit.

Ilva Tare: Ministre Gjonaj, ka një pikë që ju kërkuat të ndryshonte marrëveshja e 5 Qershorit, është ajo për gjyqtarët e apelit. Mosaprovimi i gjyqtarëve të apelit të kolegjit.  Dhe kërkuat si ndryshim mospromovimi i tyre. Dhe e kërkuat këtë ndryshim pas 5-Qershorit. Nuk e kuptuat ju që në fillim këtë problem me këtë pikë?

Etilda Gjonaj: Në fakt ai është një aspekt shumë i rëndësishëm që lidhet pikërisht me kërkesën që unë i kam drejtuar Kuvendit, përsa i përket pengesës së procesit të zgjedhjes së anëtarëve të Gjykatës së Lartë. Dhe në fund të fundit pavarësisht situatës dhe miratimit të një dispozite në Kodin Zgjedhor, duhet parë sesi në mënyrë proporcionale të prevalojë interesi i qytetarëve, që ka të bëjë me reformën në drejtësi krahasimisht me atë që është reforma zgjedhore, apo mbi një marrëveshje politike. Por ajo cfarë është për tu theksuar është që duke parë këtë shqetësim dhe për sa kohë të gjitha palët ishin përfshirë në këtë marrëveshje, unë si Ministër i Drejtësisë, drejtova këtë shkresë me qëllim që të bëheshin ndryshime dhe të hiqnin pengesën për Gjykatën e Lartë e cila po gjithashtu në kuadër të integrimit europian është një kërkesë. Dhe për më tepër nuk është pjesë ajo cfarë unë kam kërkuar, e marrëveshjes politike. Fakti që unë kam kërkuar shfuqizimin e dispozitës që ka të bëjë me kufizimin që i bëhet Gjyqtarëve dhe të Kolegjit Zgjedhor për tu promovuar në Gjykatë të Lartë, kjo nuk ka të bëjë aspak me marrëveshjen politike me aq sa kam lexuar unë.

Ilva Tare: Është marrë parasysh kërkesa juaj? Cfarë po ndodh me këtë pikë?

Etilda Gjonaj: Kërkesa është marrë dhe ne sot themi absolutisht që me ndryshimin që i është bërë Kodit Zgjedhor, është bërë edhe shfuqizimi i dispozitës që ka të bëjë pikërisht me pengesën e promovimit të Gjyqtarëve për në Gjykatë të Lartë që janë anëtarë të Kolegjit Zgjedhor.

Ilva Tare: Pra me ndryshimin që është bërë sot në Kod është rregulluar dhe kjo pjesë?

Etilda Gjonaj:  Ekzakt.

Ilva Tare: Kthehemi pak tek një tjetër iniciativë që ju bëtë publike disa ditë më parë. Në bashkëpunim me Shkollën e Magjistraturës, i referohem reformimit që keni kërkuar të Kodit Penal. Pse ka lindur kjo nevojë?

Etilda Gjonaj: Ajo është një iniciativë e re për publikun dhe aktorët e medias, por njëkohësisht është një iniciativë që ne e kemi ndërmarrë dhe po punojmë pothuajse prej një viti. Ka lindur si një nevojë sepse vetë  reformimi i një sërë legjislacioneve ka sjellë si nevojë edhe ndryshimin e Kodit Penal, pra për të bërë një Kod të ri Penal. Duke mbajtur në konsideratë që një sërë subjektesh apo një sërë veprimesh kriminale sot nuk janë të kriminalizuar në Kodin Penal. Kjo ishte një kërkesë që e kishte nxjerrë praktika. Duke mbajtur parasysh që ne kryem një analizë gjithëpërfshirëse, për gjithë problematikat që kanë dalë në praktikë nga zbatimi i Kodit Penal. Rezultoi që ka vepra penale që nuk zbatohen, nga statistikat.

Ilva Tare: Është problem zbatimi apo nuk janë të parashikuara?

Etilda Gjonaj: Janë 3 elementë. E para lindi si nevojë sepse kemi të bëjmë me një kategori veprash penale të cilat janë të pazbatuara, që do të thotë nuk ka lindur nevoja për tu zbatuar. E dyta me një kategori tjetër veprash penale të cilat janë të paqarta dhe shepeshherë lënë shteg  edhe për abuzime apo për moszbatim dhe keqkuptim në interpretin të dispozitave që janë në Kodin Penal.

Ilva Tare: Janë dy dallime, keqkuptim dhe moszbatim. Është hendek i madh.

Etilda Gjonaj:  Ekzakt. Në të gjithë praktikat që ne studiuam në këtë analizë që bëmë i gjetëm të gjitha këto elementë. Dhe drejtimi i tretë që i kushtuam një vëmëndje për të hartuar draftin e parë të Kodit të ri Penal, ka të bëjë pikërisht me kriminalizimin e atyre veprimeve të cilat nuk gjejnë vënd në Kodin Penal. Dhe prandaj u ndërmor një iniciativë e tillë….

Ilva Tare: Keni mundësi të na e thoni më konkretisht këto vepra që do kriminalizohen?

Etilda Gjonaj: Patjetër. Për të përafruar një sërë aktesh ndërkombëtare dhe një sërë direktivash  të BE, me qëllim që Kodi Penal ti ketë të përfshira. Dhe aq më tepër bëhet fjalë për një Kod Penal të miratuar në vitin 1995, i cili nuk është as një Kod i ri dhe as një Kod i vjetër, por i miratuar para ndryshimeve kushtetuese…

Ilva Tare: …Kur i bëtë te reforma në drejtësi në mos gaboj.

Etilda Gjonaj: Kodi Penal nuk ka qënë pjesë e paketës së reformës në drejtësi , sepse reforma në drejtësi kishte si synim ndryshimin e legjislacionit që kishte të bënte me ngritjen e institucioneve të reja të drejtësisë. Përfshiu pak ndryshime të Kodit të Procedurës Penale, por vetëm me ato që lidheshin me pjesën e sistemit dhe institucioneve të reja. Pra në të gjithë këtë analizë që ne kemi kryer dhe me draftin e parë të Kodit të ri Penal  që kemi hartuar, kemi dashur pikërisht të adresojmë këtë nevojë, pra 3 drejtimet që unë përmenda.

Ilva Trae: Cfarë do ndryshojë. Cilat janë ato vepra që do kriminalizohen në Kodin Penal që ju doni doni të ndryshoni?

Etilda Gjonaj: Janë një sërë veprash penale, ose veprimesh që duam të kriminalizohen ose të përfshihen në Kodin e ri Penal. Dhe jo detyrimisht janë gjithmonë si veprime të reja, por kanë qënë veprime të cilat mund të jenë përfshirë në katëgorinë e veprave penale por jo specifikisht. Si për shembull krimet seksuale ndaj të miturve, ose dhuna në familje. Dhe këto vijnë jo vetëm nga problematika ose rastet e ndodhura, por njëkohësisht ashtu siç thashë edhe për të adresuar një sërë rekomandimesh që na kanë ardhur nga aktet ndërkombëtare, apo edhe nga vendimet e GJEDNJ.

Ilva Tare: Ndonjë segment i caktuar i dhunës në familje, kam përshtypjen sepse ka qënë në kodin penal.

Etilda Gjonaj: Absolutisht. Prandaj jua specifikova. Sepse jo në çdo rast është një vepër e re penale, por veprimet e caktuara të cilat nuk kanë qënë si vepra penale në Kod janë përfshirë. Dhe tjetra ka të bëjë me qartësinë e dispozitave me qëllim që të ketë mundësinë  ku ka patur veprime të cilat Gjykata dhe Prokuroria i ka kategorizuar në vepra të tjera penale. Dhe është parë e nevojshme që këto vepra kanë nevojë për një qartësim ligjor dhe me ndryshimet e reja është përfshirë i gjithë qartësimi në parashikimet ligjore.

Ilva Tare: Kishim javën e kaluar dhe nuk e di nëse do të jetë ky rasti. Por kishim një shqetësim për keqtrajtimin e kafshëve dhe është ky një debat që patëm në redaksinë e lajmeve, ishte që në Kodin Penal nuk janë parashikuar vepra të tilla për keqtrajtimin e kafshëve. Do përfshihen në këtë rast?

Etilda Gjonaj: Në dijeninë time ka një parashikim ligjor i parashikuar sëfundmi ku kemi bërë disa ndryshime edhe për veprat penale në fushën e mjedisit, në fushën e shëndetësisë. Por padyshim ka disa vepra penale që janë kundërvajtje penale nuk janë krime. Do rishikohen të gjitha, pra janë parë në këtë draftin e ri që ne kemi hartuar, i cili gjatë muajit tetor dhe nëntor do ti nënshtrohet një procesi konsultimi të gjërë me të gjithë aktorët e sistemit të drejtësisë, me partnerët, me organizatat e shoqërisë civile, praktikantët e të drejtës penale, me qëllim që deri në fund të dhjetorit ne ta miratojmë si iniciativë të qeverisë për të kaluar më pas në diskutimin parlamentar .

Ilva Tare: Zonja ministre, është një shqetësim jo vetëm publik por edhe i aktorëve të tjerë të shoqërisë që nuk është problemi tek ashpërsimi i Kodit Penal, pra Kodin e kemi të ashpër në këtë kuptim që po i referohem unë, por ka qënë problem zbatimi. E këtë pikë e gjejmë në fakt tek momenti kur ju thoni që Kodi i ri Penal do të  ulë diskrecionin e prokurorëve dhe gjyqtarëve për të dhënë dënime në vepra penale. Si ta kuptojmë këtë?

Etilda Gjonaj: Ndryshimet e herë pas herëshme të Kodit Penal dhe në këto 25 vjet numërohen më shumë se 20 herë, shpesh herë ka bërë që të humbasë ekuilibrin midis strukturës së Kodit Penal, që duhet të kenë disa dispozita, apo strukturë të qëndrueshme, me atë cfarë ka diktuar politika kriminale e momentit. Ku shpesh herë kemi parë ashpërsim të veprave penale të dënimeve, por nga ana tjetër kemi parë jo një prekje të përgjithshme të gjithë asaj cfarë nënkuptohet edhe me institutet e qëndrueshme  të Kodit Penal. Dhe përsa i përket pjesës së diskrecionit të gjyqtarëve dhe prokurorëve, ajo cfarë është parë në shqyrtimin e marzheve të dënimit të veprave penale, është parë që është një marzh shumë i gjërë, duke i lënë mundësinë dhe diskrecionin gjyqtarëve dhe prokurororëve për të lundruar në këtë marzh, duke interpretuar edhe rrethanat lehtësuese dhe rrethanat rënduese dhe shpesh herë edhe duke sjellë problematika të cilat në disa raste kanë qënë edhe abuziviste. Dhe kjo është arsyeja se pse ky Kod i ri Penal do të trajtojë edhe pjesën e marzheve të dënimeve.

Ilva Tare: Por si do të gjykohet diskrecioni i prokurorëve dhe gjyqtarëve? Pra do ngrihet një strukturë, do i besohet një institucioni? Kush do ta bëjë këtë sepse përsëri mbetemi në gjykim subjektiv.

Etilda Gjonaj: Nëse vepra penale do të ketë një dënim të mirëpërcaktuar, me një marzh më të ulët jo me kufi minimal, maksimal shumë të gjërë, atëherë vetë automatikisht diskrecioni i gjyqtarëve dhe prokurorëve do të ulet. Ne nuk shkojmë për të kufizuar kompetencat e gjyqtarëve dhe prokurorëve, absolutisht, por për të ulur hapsirën e interpretimit në momentin që do të jepet dënimi. Dhe absolutisht jemi në të njëjtin mendim që ashpërsimi i Kodit Penal jo detyrimisht sjell një parandalim më të mirë. Por duke e riparë të gjithë Kodin Penal, do kemi mundësinë që politika kriminale të jetë më e orientuar drejt veprave të caktuara penale që kërkojnë një ndëshkim më të lartë.

Ilva Tare: Pra në Kodin e ri Penal që po merrni në diskutim do të ngrihet le të themi dënimi minimal?

Etilda Gjonaj: Jo për të gjitha veprat. Politika Kriminale, shikon sjelljet studion praktikën, studion praktikën e vëndeve të tjera të cilat kanë të njëjtat modele me ne, praktikat e vendimeve unifikuese të Gjykatës së Lartë, Gjykatës Kushtetuese , dhe mbi bazën edhe të nevojave që ka diktuar vendime të ndryshme gjatë një kohe të caktuar kriminale, do të përcaktohet edhe minimumi edhe maksimumi.

Ilva Tare: Po dënimet alternative do të parashikohen? Dhe sa është aplikueshmëria, zbatueshmëria e këtyre vendimeve?

Etilda Gjonaj: Dënimet alternative janë të parashikuara sot në Kodin Penal. Ajo cfarë ne kemi bërë me këtë draft të parë është që kemi krijuar edhe disa institute të reja të kodit penal të cilat do të ndihmojnë në vetë zbatimin e dënimeve alternative. Dhe sot ka dënime alternative që zbatohen por padyshim janë më të pakta në numër, duke përfshirë që nga masat e sigurimit, ashtu edhe dënimet kryesore.

Ilva Tare: Kjo është një çështje që e prek besoj një pjesë të mirë të opinionit publik, por më shumë e prek kur flitet për korrupsionin në sistemin e drejtësisë. Ka një raport të GRECO-s për antikorrupsionin, në Qershor të këtij viti, i cili thotë se Shqipëria ka plotësuar rreth 40% të masave antikorrupsion, 36% janë plotësuar totalisht, ka patur performancë të mirë përsa i takon gjyqtarëve dhe prokurorëve edhe për shkak të vettingut vjen kjo. Në gjykimin tuaj është një rezultat i mirë për Shqipërinë?

Etilda Gjonaj: Tashmë korrupsioni është një fenomen dhe nuk mund ta mohojmë, por të rëndësishme janë masat që qeveria merr për të luftuar korrupsionin, dhe unë besoj që në këtë pjesë në këtë drejtim, duke e konsideruar edhe një përgjegjësi timen thelbësore si koordinator kombëtar antikorrupsion, kemi bërë shumë hapa përpara dhe nuk e them unë, por e thonë disa raporte ndërkombëtare të cilat kanë matur perceptimin e publikut lidhur me masat që Qeveria ka marrë për të luftuar korrupsionin. Por një rezultat shumë i rëndësishëm i jashtëzakonshëm ishte pikërisht raporti i GRECO-s. Në referimin tuaj ai duhet të jetë raporti i vjetër, raporti i ri i cili publikohet nesër në dijeninë time, e ka konsideruar arritjen e rezultateve për Shqipërinë, duke na dhënë meritën për të gjithë procesin që është kryer deri tani, ku janë zbatuar nga 10 rekomandime, 9 rekomandime të plota. Dhe pothuajse është konsideruar  si pothuajse perfekt rezultati që kemi arritur me GRECO-n. Dhe GRECO është një organizëm shumë prestigjoz i Këshillit të Europës dhe nuk mundet të mbajë anën e qeverisë apo të një force politike, pasi i ka dhënë meritën në këtë proces që me të vërtetë ka qënë i vështirë dhe unë absolutisht ndihem mirë kur shikoj këto rezultate kaq positive të GRECO-s të cilat gjithashtu do të shërbejnë edhe në progresraportin e BE.

Ilva Tare: Por ndërkohë ka edhe një tjetër raport, që është ai i DASH i cili fliste me shqetësim për nivelin e korrupsionit në Shqipëri, madje i sygjeronte i rekomandonte edhe investimeve të huaja që të mos i referoheshin gjykatave shqipëtare nëse lidhnin një marrëveshje me shtetin Shqipëtar apo në Shqipëri, por ti referohen Gjykatave të Arbitrazhit. Kjo e rëndon pozitën e Shqipërisë dhe në kushtin kur mund të vijnë investime të reja apo dhe flet për klimen e drejtësisë në vend.

Etilda Gjonaj: Unë e thash që korrupsioni është një fenomen dhe nuk mund ta mohojmë, por në fund të fundit duhen vlerësuar të gjitha përpjekjet maksimale dhe vullneti i Qeverisë dhe padyshim duke patur parasysh të gjitha rezultatet që reforma në drejtësi ka sjellë me nurmin e gjyqtarëve dhe prokurorëve të shkarkuar nga vettingu. Ky është një proces i cili do të sjelli absolutisht besimin e qytetarëve tek sistemi i drejtësisë sapo ky proces reformues të jetë përfunduar. Dhe jam e bindur që edhe pjesa e problematikave që lidhen me investitorët, investimet apo trajtimin e mosmarrëveshjeve do të jenë shumë të besueshme për tu zgjidhur në gjykatat tona sapo ky proces të ketë përfunduar.

Ilva Tare: Megjithatë besimi i qytetarëve, nuk di nëse ka ndonjë matje të fundit, por kur jemi në kushtet e mospasjes së një Gjykate Kushtetuese funksionale, apo të një Gjykate të Lartë mbetet i ulët. Cfarë po bëhet për plotësimin e vëndeve vakante në Gjykatën Kushtetuese konkretisht? A ka ndonjë përgjegjësi maxhoranca pse nuk janë plotësuar këto vënde?

Etilda Gjonaj: Gjykata Kushtetuese i është lënë në dorë për plotësim institucioneve të drejtësisë. Përtej faktit që kemi 2 institucione si Presidenti ashtu edhe Kuvendi për të emëruar si organ emërtese, kandidatin e Gjykatës Kushtetuese. Por është një proces që po e kryen vetë sistemi i drejtësisë. Duke mbajtur në konsideratë këtë, unë besoj se Gjykata Kushtetuese do të ishte krijuar më herët nëse nuk do kishin qënë disa vonesa. Vonesa që lidhen me përfshirjen e politikës apo qoftë edhe presionin politik dhe ka patur procese….

Ilva Tare: Kujt i ka bërë presion politika?

Etilda Gjonaj: Presion politik ne e kemi parë gjatë gjithë histrorisë kur duhej të krijoheshin komisionet e vettingut në kohë, ato u vonuan duke passjellë të gjitha pasojat më pas, për vonesat në ngritjen e institucioneve të tjera , ku padyshim pasojë bie edhe mbi gjykatën kushtetuese. Problematika dhe vonesa ka patur edhe për faktin që institucionet e emërtesës, në rastin konkret Presidenti, Kuvendi i ishin drejtuar Komisionit të Venecias, muajt e fundit, për të pritur një opinion nga një arbitër përsa i përket veprimeve që kryen secili institucion lidhur me Gjykatën Kushtetuese, kjo krijoi disa muaj vonesë. Presioni apo debatet publike që u bënë mbi institucionet e drejtësisë siç ishte KED, lidhur përsëri me anëtarët apo procesin e kryer për kandidatët për Gjykatën Kushtetuese, sidomos për pozicione vakante me mandata afatshkurtër, siç janë 2 pozicionet që janë rishpallur nga Presidenti dhe Kuvëndi, nuk janë shumë atraktive. Këto në mënyrë komplekse kanë sjellë këtë problematikë sot me mosplotësimin në kohë të Gjykatës Kushtetuese. Por në fund të fundit cfarë është e rëndësishme edhe për besimin e qytetarëve tek sistemi i drejtësisë dhe një Gjykatë Kushtetuese me integritet, profesionalizëm, figura e gjyqtarit është ajo që duhet sesa të kemi një Gjykatë me gjyqtarë që i pamë dhe u shkarkuan nga vettingu.

Ilva Tare: Ka dhe një shqetësim tjetër për vettingun. Që të kemi një proces që të jetë i barabartë dhe i ndershëm me të gjithë. Sepse kemi gjyqtarë që janë trajtuar ndryshe në procesin e vettingut dhe të tjerë në pozita të tjera. Dhe nuk di nëse ky është një shqetësim që ju mund ta adresoni.

Etilda Gjonaj: Patjetër që është një proces kompleks mesa kam parë unë. Dhe duke qënë një proces kompleks dhe duke pasur si garanci jo vetëm thjesht një organ i cili shqyrton figurën, pasurinë apo edhe profesionalizmin e një gjyqtari apo prokurori, por ka…

Ilva Tare: Nuk kemi parë të gjykohen për profesionalizmin, kanë mbetur tek pasuria të gjithë. Dhe është një nga 3 kriteret që duhet të kishin marrë parasysh në vlerësimin e kandidatëve.

Etilda Gjonaj: Në djenin time ka patur dhe kandidat që kanë kaluar me tri kritere, e rëndësishme është që ka dhe një kolegj që ruan standartin, për të patur unifikim standarti midis gjyqtarëve dhe prokurorëve që kalojnë apo nuk kalojnë vetingun.

Ilva Tare: Kolegji konfirmon vendimet e KPK-së?

Etilda Gjonaj: Jo detyrimisht. Kolegji vendos standartin.

Ilva Tare: Po deri tani ka konfirmuar, nuk kemi pasur ndonjë rast që mund ti kete rrëzuar. Mbetemi pak te GJK. Për këtë çështje ju jeni në një konflikt të hapur mr Presidentin e Republikës, i cili ju ka paditur në SPAK, sepse sipas gjykimit të tij ju keni urdhëruar botimin në Fletoren Zyrtare të vendimeve të KED, pa e patur si kompetence, madje Presidenti ka kërkuar dorëheqjen tuaj për këtë çështje. Cfar ka ndodhur, jeni ftuar nga SPAK për të dhënë dëshminë tuaj mbi cështjen?

Etilda Gjonaj: Ky ka qenë një debat publik i disa muajve më parë, ku unë qëndrimin tim e kam bërë publik, dhe besoj që unë besoj se kam pasur të drejtë në cfarë veprimesh kam kryer dhe opinioni i komisionit të Venecias kur nuk dha asnjë shkelje për botimin në fletoren zyrtare, ashtu sic i dha të drejtë Kuvendit për procedurat që kishte ndjekur për emërimin në GJK. Më vjen keq që Presidenti ka bërë kallëzim në SPAK, por në fund të fundit është në gjykimin e tij, është e drejta e tij. Dhe për sa kohë jemi subjekte të ligjit, jemi dhe subjekte të SPAK-ut, secili në pozicionin tonë. Por ajo cka është shumë e rëndësishme është që secili nga ne duhet të jetë i baraz-larguar nga SPAK dhe të mos ushtroj asnjë lloj ndikimi apo presioni ndaj tij. Pavarësisht se une e konsideroja të që ska vepër penale, sduhet të kishte kallëzim penal, por mbetem deri këtu për t’ia lënë përgjegjësisë së SPAK-ut për ti shkuar deri në fund këtij procesi.

Ilva Tare: Ju thatë që dhe Venecia nuk pa shqetësim për botimin ne Fletoren Zyrtare, por nga ana tjetër, sot në GJK kemi anëtare, kandidaten që miratoi Presidenti.

Etilda Gjonaj: Ai ishte një opinion i K.Venecias që padyshim është rekomandues edhe ne e kemi vërtetuar gjithmonë që e kemi marr në konsideratë dhe kemi zbatuar opinionin e Venecias. Por padyshim do të ngrihet GJK e cila do të gjykoj edhe mbi qëndrimet e secilin institucion përsa i përket veprimeve që ka kryer pasi është në kompetence të GJK, e thënë dhe në opinionin e Venecias. Përsa i përketë dorëheqjes, unë mund të them që në fund të fundit qeveria nuk miratohet nga presidenti. Presidenti ka përgjegjësinë të dekretoj qeverinë, ashtu si dhe për dorëheqjen. Për këtë aryse, mendoj që është jashtë cdo lloj diskutimi edhe kërkesa të tilla të bëra nga Presidenti.

Ilva Tare: Me gjithë atë, ministrja Gjonaj, nuk e di nëse keni bërë një moment reflektimi, pse ka ndodhur kjo përplasje e juaja në pozicionin e Ministres së Drejtësisë me Presidentin?

Etilda Gjonaj: Padyshim reflektime ka në cdo moment edhe, pasojat fillojnë të tregojnë që të hulumtosh edhe pjesën e rrugëtimit. Por une besoj që Reforma ne drejtësi është një ndër arsyet e mëdhaja, kryesore, ku shpesh herë jo unë vetëm por edhe persona të tjerë atakohen nga subjekte të tjera.

Ilva Tare: Përvec GJK është dhe GJL që ka ngelur gjysmake sa i takon anëtarëve të GJL. Të dyja janë kushtë formale për të nisur bisedimet më BE dhe konferencës ndërqeveritare. A besoni së mund të përmbyllen brenda vitit?

Etilda Gjonaj: Institucionet e reja, pavarësisht se janë të reja dhe kan filluar funksionin po kryejnë të gjitha proceset dhe për GJL. Por unë jam besim-plotë që ata do ta përshpejtojnë procesin për të përfunduar dhe për ta konkluduar brenda këtij viti.ashtu si dhe partneret ndërkombëtar janë të të njëjtin mendim. Është shmë e rëndësishmë që ta kemi GJL të plotësuar, të paktën më kuorumin e nevojshëm.

Ilva Tare: Dhe keni besimin e plotë se mund të bëhet…

Etilda Gjonaj: Unë jam shpresplotë se nëse punohet me ritmin e duhur, ne do të kemi GJL brenda vitit.

Ilva Tare: KA pretendime se KLGJ-ja ka hasur ne vonesa nga institucionet ku merr përgjigje dhe interesohet për kandidatet për GJL. A keni ju një vlërësim për punën e KLGJ?

Etilda Gjonaj: Unë nuk mund të bëj absolutisht asnjë vlerësim të punës të KLGJ sepse prandaj e hoqëm sistemin e drejtësisë nga politika, ku Ministri Drejtësisë nuk ka një kompetencë të drejtëpërdrejtë mbi KLGJ por kan qenë procese të cilat i kemi ndjekur në mënyr të vazhdueshme për të kuptuar se ku mund të bllokohet. Padyshim MD në rolin e saj, në përgjegjesinë e saj si ligjore dhe kushtetuese, por ajo cka na ka rezultuar dhe nga zhbllokime të ndryshme që kemi tentuar të bëjmë nuk ka qenë një pengesë apo problematikë e vazhdueshme per ta zgjidhur.

Ilva Tare: Po a ka ndonjë rol MD në ndërtimin e institucioneve te reja të sistemit të drejtësisë, apo në monitorimin e punës për ngritjen e tyre?

Etilda Gjonaj: MD ka vetëm një rol koordinues e cila eshte gjithmonë brenda rolit të saj dhe përgjegjesisë ligjore, por dhe rolit të saj si interlokutor kryesor në procesin integruese në BE përsa i përketë çështjeve të drejtësisë dhe korrupsionit. Absolustisht ne nuk kemi rol tjetër dhe kemi qëndruar strikt, korrekt edhe duke mos ndikur edhe mos u përfshirë në vendimmarrjet e institucionit të drejtësisë. Besoj se kjo është më e rëndësishmja  që do të duhet ta kuptojmë të gjithë aktorët politik por dhe institucional në rastet kur përgjegjësistë ligjore janë të ndara për secilin institucion. Por në kuadër të këtij koordinimi, për zbatimin e reformës në drejtësi padyshim unë besoj së ne i kemi kryer të gjitha detyrat tona me përgjegjësi dhe në bashkëpunim me aktorët ndërkombëtar.

Ilva Tare: Ju drejtoni MD që ka brenda dhe institucioninet e sigurisë, sic janë burgjet. Si është përballuar situata në kohën e covid, sot në media kishte dal një letër nga burgu i Peqinit. Ata kishin shqetësim për ata që janë jasht, jeni njohur me shqetësimet? A ka shqetësime të tjera nëpër burgje?

Etilda Gjonaj: Këto janë situata që nuk ndodhin për herë të pare, ndodhin në mënyrë të vazhdueshme. Unë mendoj se menaxhimi i pandemisë sidomos në kulmimin e saj, ka qenë shumë i mirë. Përtej faktit se ka pasur një sërë problematikash sepse vetë sistemi është i till që nuk të lejon të kesh shumë lirshmëri, në mënyrën sesi mund ta menaxhosh, por mendoj se ja kemi dal me sukses. Sfida vazhdon për sa kohe vazhdon të jemi në pandemi. Persa i përketë protestave apo kërkesave të të dënuarve, ashtu sic thashë nuk është hera e parë. Janë situata që ndodhin në menyrë të vazhdueshme.

Ilva Tare: A keni mundësi ti adresoni një pjesë të tyre, ti zgjidhni?

Etilda Gjonaj: Por nëse ka një shkak që e ka shkaktuar dhe këto protesta padyshim lidhet edhe me regjimin 41 bis. I cili një nga subjektet që e filloi këtë proces ka lidhje të drejtëprdrejtë dhe në fund të fundit ka konflikt për mënyrën sesi po e menaxhon. Nga ana tjetër mund të them që jam njohur me kërkesat, ky grup të dënuarish kanë bërë kërkesat të cilat nuk lidhen me pjesën e menaxhimit. Dhe qeveria në këtë rast absolutisht nuk mund të bëjë asnjë hap prapa sepse përsa kohë që ne nuk mundet të lehtësojmë pozitën ligjore për të ulur dënimet dhe të ndryshojmë kodin penal për faktin se kërkojnë të dënuarit. Dhe nuk mundet as ti lirojmë para kohe nëse janë dënuar për vrasje. Kështu që cfarëdo lloj shqetësimi ne e kemi parë e kemi analizuar. Patjetër unë merrem edhe me analiza individuale të personave të dënuar ashtu si edhe ekipi i ministrisë së drejtësisë. Ku ka patur raste kur një grua shtetase e huaj ndodhej në burgun e grave unë jam marrë personalisht për të zgjidhur procesin dhe cështjen e saj dhe që kishte lidhje me pjesën e sistemit të burgjeve. Por edhe në këtë rast është një ekip i drejtuar nga drejtori i përgjithshëm i burgjeve të cilët po e monitorojnë nga afër të gjithë kërkesat dhe si po menaxhohet situata në IEVP.

Ilva Tare: Ministre Gjonaj nisur nga raste të mëparshme kur të dënuar me emër të famshëm në publik për krime, kanë arritur nëpërmjet boshllëqeve ligjore të dalin nga burgu kur nuk do duhej të dilnin ndonjëherë apo ka ndonjë rast të dënuari me profil të lartë publik, me të njëjtën histori ku mund të ketë kryer ndonjë vrasje të bujshme të shumëpërfolur të clët kanë dalë nga burgu si pasojë e mundësive që ua krijon ligji. A keni ju një shqetësim të tillë?

Etilda Gjonaj: Shqetësimet që unë kam patur i kam adresuar tek intitucioni që është ngritur rishtaz por edhe në institucionin e mëparshëm në KLGJ, në ILD. Dhe besoj që atop o marrin adresimin në mënyrë të njëpasnjëshme me qëllim që të kuptohet që ky është një abuzim që gjyqtarët kanë kryer bashkë me prokurorët apo vecmas, apo është thjeshtë një keqinterpretim apo vetë ligji lë një hapsirë për abuzim. Rastet që unë i kam ngritur edhe publike mendoj që ka një keqzbatim dhe një abuzim të zbatimit të ligjit dhe jo një hapsirë të tij.

Ilva Tare: Keqzbatim nga kush?

Etilda Gjonaj: Nga gjyqtarët në rastin konkret.

Ilva Tare: Keni mundësi të kërkoni hetim të rastit në fjalë? Cfarë po bëni për këtë?

Etilda Gjonaj: Tashmë Ministria e Drejtësisë nuk ka kompetencë për të kërkuar hetim të rasteve, por në momentin që jemi në dijeni dhe pas verifikimeve të pakta që mund të bëjmë ja adresojmë ILD.

Ilva Tare: Pra në këto kushte ju nuk mund të bëni gjë?

Etilda Gjonaj: Ne i adresojmë direkt tek ILD, kaq kompetenca ka Ministria e Drejtësië.

Ilva Tare: Faleminderit që ishit në studion e “Ilva Noë”

Etilda Gjonaj: Faleminderit juve