Fjala e plotë e Ministres së Drejtësisë në Kuvend mbi “Për përkthyesit zyrtarë dhe interpretet”

Diskutim në seancë plenare.

Projektligji “Për përkthimin zyrtar dhe interpretët”

Enderuar zonja NënKryetare.

Të nderuar Deputetë,

Të dashur qytetarë,

Në këtë legjislaturë kam prezantuar një sërë nismash ligjore në fushën e të drejtës. Sot për të parën herë në këtë Kuvend prezantoj për të marrë miratimin tuaj, një nismë të vonuar në kohë, por jo të harruar në programin e punës time në drejtimin e Ministrisë së Drejtësisë, atë të përkthimit zyrtar dhe profesionit të përkthyesit zyrtar.

E them këtë, pasi ende sot që po flasim mungon parashikimi në legjislacionin e brendshëm të një ligji të posaçëm që të rregullojë dhe të normojë profesionin e përkthyesit zyrtar në funksion të shërbimit të përkthimit zyrtar.

Ministria e Drejtësisë, në bazë dhe të nevojës së saj për përkthimin zyrtar të dokumenteve të ardhura nga vendet e huaja dhe certifikimin e tyre në gjuhën shqipe, kryesisht në fushën e të drejtës ndërkombëtare dhe marrëdhënieve juridiksionale me jashtë, që prej vitit 2000 ka mbuluar në rang kombëtar, nevojën për përkthyes zyrtar në Republikën e Shqipërisë.

Aktualisht harta e përkthyesve të autorizuar nga Ministria e Drejtësisë përmban një numër të lartë përkthyesish prej 910 prej tyre në nivel kombëtar. Në këtë hartë, kryeson Tirana me numrin më të lartë të përkthyesve që zënë 70% të numrit të përgjithshëm, e më pas renditen Durrësi, Shkodra,Vlora, Fieri. Këta përkthyes mbulojnë 27 gjuhë si anglisht, italisht, gjermanisht, frengjisht, e deri tek gjuhët e rralla.

Nisma për krijimin e këtij ligji (për sqarim nuk prek lëmin e përkthyesve letrarë), u parashikua jo vetëm si një nevojë e paevitueshme e Ministrisë për të adresuar problematikat e kahershme të shërbimit të përkthimit, të cilat nuk mund t’i adresonte thjesht dhe vetëm në një udhëzim i përbashkët i ministrave të Drejtësisë dhe Financave të vitit 2004, apo akte të ministrit sa herë lindte nevoja për përkthyes të rinj; por u bë edhe për të standardizuar një shërbim në nivele evropiane për të përqasur disa nga kërkesat e Direktivës Evropiane 64/ 2010, mbi të drejtën e interpretimit dhe përkthimit në procedurat penale;

Pa harruar këtu edhe adresimin e rekomandimeve të autoriteteve kontrollues të shtetit si ai i Kontrollit të Lartë të Shtetit, për të plotësuar hendekun ligjor dhe për të garantuar profesionistë mbi bazën e meritokracisë, shërbime përkthimi sa më cilësore dhe një veprimtari të rregulluar  nga akte ligjore të mirëpërcaktuara.

Për adresimin e këtyre nevojave, një grup pune i koordinuar nga Ministria e Drejtësisë me përfaqësues ekspertë dhe pedagogë të fushës, në konsultim të vazhdueshëm me përkthyesit më në zë, kanë dhënë kontributin e tyre përmes oponencës konstruktive dhe eksperiencës disavjeçare, duke përgatitur kështu projektligjin në harmoni jo vetëm me kuadrin rregullator ligjor por dhe direktivën evropiane, por duke ndjekur në analogji edhe me modelet e vendeve të ndryshme që kanë një ligj specifik për përkthimin zyrtar, dhe interpretët si Qipro, Poloni, Çeki, Gjermani, Kosovë etj.

Qëllimi i hartimit të këtij projektligji, lidhet gjithashtu edhe me rëndësinë që paraqet përkthimi sidomos i dokumenteve zyrtare që kanë të bëjnë me veprimtarinë e ministrisë së drejtësisë në fushën e marrëdhënieve juridiksionale me jashtë dhe jo vetëm. Për këtë arsye janë vendosur parashikime të qarta si për formimin që duhet të kenë përkthyesit, por dhe për një mori çështjesh që lidhen me mënyrën e funksionimit të këtij profesioni.

Kjo nismë ligjore synon rregullimin e profesionit të përkthyesit që nga kushtet që duhet të përmbushin individët për të ushtruar profesionin e përkthyesit zyrtar, kriteret e përzgjedhjes si dhe trajnimi i përkthyesve sipas fushave të tyre të përgjegjësisë, procedurën e testimit, të drejtat dhe përgjegjësitë gjatë ushtrimit të veprimtarisë, njohjen ligjërisht të punës së përkthyesit zyrtar duke pranuar dokumentin e përkthyer prej tij si zyrtar dhe jo të certifikuar nga një hallkë tjetër institucionale.

Gjithashtu pjesë e këtij projektligji janë edhe parashikimet e detajuara mbi rregullat për certifikimin e profesionit të përkthyesit zyrtar dhe interpretit, për mbikqyrjen dhe kontrollin nga Ministria e Drejtësisë në cilësinë e organit certifikues, fillimin e hetimi dhe procedimit disiplinor në rastet e shkeljeve të përcaktuara nga ky projektligj, ashtu si dhe masat disiplinore deri në heqjen e liçencës në shkeljet e rënda.

Është përcaktuar organizimi i kurseve të trajnimit profesional për përkthyesit zyrtarë, në bashkëpunim me institucionet e Arsimit të Lartë.

Ashtu si në të gjitha profesionet e lira edhe për përkthyesit zyrtar dhe intepretët është parashikuar ngritja e regjistrit elektronik me të dhënat kryesore të certifikimit, veprimtarisë dhe masat disiplinore përtë gjithë subjektet.

Është me rëndësi të veçantë të përmendim një risi, jo vetëm në punën tonë, por edhe në fushën e politikave sociale: përfshirjen për herë të parë në këtë ligj, në mënyrë të plotë dhe ligjore, të statusit të interpretit të gjuhës së shenjave, duke i dhënë mundësinë kategorisë së personave që nuk dëgjojnë të kenë interpretin e gjuhës së shënjave gjatë zhvillimit të proceseve gjyqësore sipas parashikimeve të legjislacionit procedurial në fuqi.

Në regjistrin elektronik të përkthyesve zyrtarë tashmë do të përfshihen edhe interpretët e gjuhës së shenjave, të cilët po gjithashtu do t’i nënshtrohen konkurimit sipas kritereve specifike dhe certifikimit  nga Ministri i Drejtësisë.

Ky projektligj është hartuar në konsultim me ekspertët më të mirë të përkthimit, ashtu si dhe me përfaqësues të shoqatës së personave që nuk dëgjojnë “Anad”, të cilët kontribuan me ekzpertizën dhe eksperiencën dhjetëravjeçare në këtë fushë.

Më lejoni të falenderoj kolegen tonë, deputeten Mirela Kumbaro, e cila jo vetëm ishte një bashkëpunëtore e ngushtë në hartimin e këtij projektligji, por me ekspertizën e saj profesionale shumë te vyer bashkëdrejtoi me ne degjesat dhe konsultimin me të gjitha grupet e interesit të këtij projektligj.

Të nderuar deputetë, me këtë nismë ne i japim fund hendekut ligjor në fushën e përkthimit zyrtar dhe ushtrimin e profesionit të përkthyesit zyrtar, duke garantuar tashme profesionistë mbi bazën e  meritokracisë, duke u dhënë një status ligjor punës së tyre me qëllim pasjen e shërbimeve cilësore të përkthimit si një e drejtë e garantuar.

Për këtë arsye do t’ju lutesha dhe duke ju ftuar të gjithëve për ta votuar këtë projektligj shumë të rëndësishëm.

Faleminderit !